Życie w starszym wieku też może być radosne

*** Życie w starszym wieku też może być radosne ***


#1 2019-05-02 11:35:48

Karolina

Użytkownik

Zarejestrowany: 2010-08-13
Posty: 86
Punktów :   

Ekpresja i aktywność twórcza dziecka

.

Ekpresja i aktywność twórcza dziecka

Autor: Władysław Pitak

Już od momentu urodzenia dziecko zaczyna siebie wyrażać. Początkowo u noworodków chodzi wprawdzie tylko o potrzeby instynktowne, o których musi być powiadomione otoczenie, w pierwszej fazie prawie wyłącznie reprezentowane przez matkę. Pierwsze krzyki i ruchy noworodka są rodzajem prymitywnego języka, z którego pomocą dziecko próbuje porozumieć się z matką.

Już jednak w pierwszych tygodnia życia możemy u dziecka odróżnić zachowania wyrażające nie tylko potrzebę zaspokojenia głodu lecz także nie mające określonego celu, wyrażające jedynie chęć impulsywnego uzewnętrznienia uczuć ogólnych, jak np. przyjemność , strach lub gniew. Naturalnie, owo wyrażanie siebie zależy ostatecznie od somatycznej i psychicznej dyspozycji dziecka. Ponieważ nie jest ono zupełnie bezpośrednie i nie ma na celu natychmiastowego zaspokojenia potrzeby, przeto nazywane jest "ekspresją swobodną".


http://www.logos.pomorze.pl/kreator/dziecko1.jpg



Najbardziej rzucającą się forma swobodnej ekspresji u dzieci jest zabawa. Według M. Lowenfeld 1): zabawa dzieci to wyraz stosunku dziecka do całego życia. Termin zabawa... jest ważny dla oznaczenia wszystkich czynności dziecka, które są spontaniczne i samorodne, które są celem samym dla siebie i które nie mają związku z "lekcjami", czy normalnymi, codziennymi potrzebami fizjologicznymi.

Tak więc wszystkie formy zabawy dziecka można uważać za próby kinestetyczne, zmierzające do integracji ze światem; w tym rozumieniu są one pokrewne tańcom rytualnym plemion pierwotnych. W ten sposób należy traktować pierwotne formy poezji i sztuki teatralnej, które w sposób naturalny zawierają w sobie elementarne formy sztuk wizualnych i plastycznych.

http://www.logos.pomorze.pl/kreator/dziecko2.jpg

J. Favez Boutonier 2) wyróżnia u dziecka trzy rodzaje ekspresji : spontaniczną, ukierunkowaną i konformistyczną.
Ekspresja spontaniczna cechuje działalność dziecka do 2,5 roku życia. Dziecko wyraża siebie w obecności innych osób, ale nie zwraca się do kogoś konkretnego. Spontaniczność nie jest przez dziecko kontrolowana.


http://www.logos.pomorze.pl/kreator/dziecko8.jpg

Po ukończeniu 2,5 roku życia ekspresja dziecka ma charakter ukierunkowany, zamierzony. Dziecko szuka zrozumienia, aprobaty u innych osób, a jego wytwory mają już określoną postać. Przed ukończeniem 6 roku życia ekspresja zaczyna się pojawiać jako forma dostosowania się do ogólnie przyjętych norm. Dziecko sprawnie posługuje się mową, a czasem i pismem. Między 6-10 rokiem życia dziecko jest szczególnie skłonne do konformizmu.

http://www.logos.pomorze.pl/kreator/drama15.jpg

W okresie młodzieńczym ekspresja wykracza poza postawę konformistyczną. Forma wypowiedzenia się, wyrażania siebie może przejawiać się w tym okresie w formie pisania pamiętników, wierszy, w wyzywającym sposobie ubierania się, mówienia i poruszania.


Powyższe okresy rozwoju ekspresji dziecka zostaną teraz przedstawione bardziej szczegółowo.


Ekspresja małego dziecka


Pierwsze lata życia dziecka mają prawdopodobnie najbardziej decydujące znaczenie dla jego rozwoju. W tym właśnie okresie zaczynają się kształtować wzorce uczenia się, postawy oraz poczucie swego "ja". Niemowlę zaczyna życie dysponując kilkoma wrodzonymi schematami (ssanie, patrzenie, słuchanie, machanie nogami i rękami, chwytanie). Nie osiągają one kompletnej postaci, dopóki nie zostaną wyrażone w działaniu, pod którego wpływem ulegają modyfikacji w różnych kierunkach, wzbogacając się o nowe warianty sensoryczne i motoryczne.


http://www.logos.pomorze.pl/kreator/dziecko3.jpg


Nieodłącznym elementem natury niemowlęcia jest pewnego rodzaju przymus powtarzania 3); ćwicząc pewien schemat, niemowlę powtarza daną czynność raz za razem, jak gdyby wprawiając się w niej. Ćwiczenie to ma różne warianty, ponieważ sytuacja w otoczeniu zmienia się, a wskutek tego w trakcie normalnego "wprawiania się" zachodzą modyfikacje (przekształcenia).

http://www.logos.pomorze.pl/kreator/dziecko5.jpg

Twórczość zaczyna się w momencie, gdy zmysły po raz pierwszy nawiązują kontakt z otoczeniem i dziecko reaguje na doznania zmysłowe 4). Dotykanie, odczuwanie, widzenie, manipulowanie, smakowanie, słuchanie; każdy sposób spostrzegania otoczenia i reagowania na nie, stanowiący podstawę tworzenia zarówno u dziecka, jak i u zawodowego artysty.


http://www.logos.pomorze.pl/kreator/dziecko7.jpg

Procesy poznawcze dziecka w tym okresie są jeszcze subiektywne, związane z osobistym doświadczeniem oraz zabarwione emocjonalnie. Stopniowo jednak dziecko staje się bardziej zdyscyplinowane, gdyż coraz większą rolę w jego zachowaniu zaczyna odgrywać kora mózgowa , która wywiera hamujący wpływ na ośrodki podkorowe.

http://www.logos.pomorze.pl/kreator/dziecko8.jpg


Rozwija się i dojrzewa u niego bardzo silnie i efektywnie drugi układ sygnalizacyjny - mowa 5). Już w ciągu pierwszych paru dni po urodzeniu niemowlę wymawia 5 spośród 12 fonemów samogłoskowych oraz 3 dźwięki spółgłoskowe. Około 90 % wydawanych przez nie dźwięków , to dźwięk [ e ]. Następuje okres ćwiczenia elementów mowy, niektórych - w zestawieniach, przy czym dziecko powtarza je niemal bez końca; jest to tzw. stadium gaworzenia.

http://www.logos.pomorze.pl/kreator/dziecko9.jpg


Mniej więcej po roku gaworzenia, na jego tle zaczyna się pojawiać coś podobnego do sensownych słów. W trakcie rozwoju podlegają one przekształceniom w celu osiągnięcia lepszego przybliżenia, z pewną pomocą ze strony dorosłych, którzy dostarczają wzorów. Jeden z badaczy, Irwin 6) twierdzi, że pierwsze prawdziwe zdanie pojawia się w wieku około 15 miesięcy. Pierwsze zdania są jednowyrazowe, "skondensowane". Jako pierwsze stosowane są rzeczowniki i czasowniki, następnie pojawiają się przymiotniki i spójniki.

http://www.logos.pomorze.pl/kreator/dziecko10.jpg

W wieku 2-4 lat dziecko szuka podniet i motywacji nieodzownych dla rozwinięcia pełnej świadomości otoczenia, zachęty i aprobaty dla aktu twórczego. Wszystkie dzieci w tym wieku są pełne zapału, chętnie podejmują zadania, zwłaszcza związane z manipulacją jakimś materiałem i często zależy im, by móc wyrazić przeżycia, aczkolwiek nie czynią tego w sposób logiczny. Wydaje się, że dziecko w wieku przedszkolnym ukształtowało sobie własną logikę i chociaż zadaje mnóstwo pytań typu "dlaczego", to jednak zdaje się widzieć świat jako coś stałego, niezmiennego, nie uświadamiając sobie,że samo może wprowadzać w nim zmiany.


http://www.logos.pomorze.pl/kreator/dziecko13.jpg

Nie jest to wiek odpowiedni do wprowadzania gier wymagających współdziałania. Dziecko nie uświadamia sobie myśli i uczuć innych osób. Prawdopodobnie w przedszkolu marnuje się mnóstwo czasu na próby utrzymania porządku i spokoju, ponieważ dorośli sadzą, że rzeczywisty proces uczenia się zachodzi zawsze wtedy, gdy tylko dziecko wyraża samo siebie, niezależnie od tego, czy inni słuchają, czy nie.



Możliwości twórcze w wieku szkolnym


Wstąpienie do szkoły, to wielka zmiana w życiu dziecka. Przejście od dominującej w okresie przedszkolnym działalności zabawowej do nauki szkolnej oznacza dla dzieci pojawienie się w ich ąyciu poważnego, osobistego i społecznego obowiązku. Systematyczne nabywanie wiedzy szkolnej jest wyraźną i często trudną dla dzieci pracą.


http://www.logos.pomorze.pl/kreator/children7.jpg

Zachowanie dzieci w tym wieku jest sprawą bardzo złożoną i zrozumienie go sprawia dorosłym trudności. Głównie dlatego, ponieważ zakładają oni, że sposoby zachowania się dzieci są lub powinny być takie same jak u dorosłych. Tymczasem - zachowanie się dzieci różni się od zachowania dorosłych, ponieważ ich potrzeby są nieco inne i mniejsza jest dojrzałość fizyczna, umysłowa, społeczna i uczuciowa.7).

Charakterystyczną właściwością psychiki dziecka w młodszym wieku szkolnym 8) jest konkretny charakter procesów poznawczych - spostrzeżeń, pamięci, myślenia, itp. Uczenie się dzieci w tym wieku jest skuteczne, jeśli treść materiału nauczania podawana jest w sposób poglądowy. Pamięć dzieci jest bowiem obrazowa. Najłatwiej zapamiętują one fakty, zdarzenia, zjawiska.

http://www.logos.pomorze.pl/kreator/children6.jpg

Jedną z charakterystycznych cech tego okresu rozwoju stanowi odkrycie przez dziecko, że jest ono członkiem społeczności swych rówieśników. W tym czasie kształtują się postawy umiejętności pracy w grupie, a zatem i współdziałania społecznego w życiu dojrzałym. Dzieci odkrywają, że mają podobne zainteresowania, wspólne tajemnice, znajdują przyjemność we wspólnym działaniu. Wiek ten jest okresem grupowych przyjaźni, tworzenia się grup rówieśniczych , czyli "paczek". Dzieci stopniowo uniezależniają się od dominacji dorosłych. Ze względu na różne zainteresowania chłopców i dziewcząt, a także z powodu różnic w rozwoju fizycznym grupy rówieśnicze składają się zwykle z jednostek tej samej płci. Chłopcy lekceważą dziewczęta, a te z kolei gardzą chłopcami.

http://www.logos.pomorze.pl/kreator/drama01.JPG

Kapitalną właściwością psychiki dziecka w młodszym wieku szkolnym jest wyjątkowa w tym okresie pobudliwość umysłowa, której towarzyszy silne napięcie ciekawości. Dziecko przeżywa wówczas naturalny głód poznania. Ćwiczenie i uczenie się staje się przyjemnością i potrzebą. Pamięć zaostrza się, jest ona mechaniczna i osiąga szczytowe nasilenie w wieku 10-11 lat (kl. III-IV). Jest to najlepszy okres nauczania tego wszystkiego, co opiera się na pamięci mechanicznej: wiersze, proza, a także stosowania zabaw intelektualnych, ćwiczących zdolności twórcze. Ponieważ myślenie jest praktyczne, również i zabawy powinny się posługiwać tematyką konkretna.


http://www.logos.pomorze.pl/kreator/child-drama.jpg


W wieku 12-15 lat (dawniej klasy V-VIII, dzisiaj gimnazjum) pamięć mechaniczna powoli obniża się powoli, a wzrasta pamięć logiczna.9) Jest to okres nazywany wiekiem rozumowania, dorastania, dojrzewania, młodocianym, wiekiem szkolnym.

W wieku 12 lat - u progu "dojrzewania", dziecko przeżywa bardzo ważny okres rozwojowy, w którym odkrywa własna odrębność osobowościową, po raz pierwszy ujmuje związek między własną teraźniejszością a przyszłością. W miarę dorastania, dzieci szukają materiału do tworzenia własnej osobowości, modeli pomagających w rozwiązywaniu własnych problemów i zadań życiowych, pomocy w intensywnym tworzeniu światopoglądu i ideologii, porządkujących świat, własne przeżycia i własną egzystencję, ujmując ją w perspektywie ponad jednostkowej. 10)


http://www.logos.pomorze.pl/kreator/drama05.JPG

Ciekawość życia, poszukiwanie jego sensu i prawdy jest czynnikiem sprzyjającym rozwojowi zainteresowań. Na ten aspekt psychologii wieku dojrzewania zwraca uwagę Munro 11), wybitny estetyk amerykański, podkreślając szczególnie zdolności postrzegania i wyczulenie na piękno. Jako cechę adolescencji Munro wyróżnia również upodobanie do sytuacji dramatycznych i ekspresyjnych postaw przedstawianych w dziele sztuki. Zdaniem Munro , okres adolescencji cechuje znaczne wyczulenie na wygląd ludzi, na różnice zachodzące między ludźmi. Stąd dzieci w tym wieku wykazują skłonności do studiowania wyrazu twarzy, wyglądu, ruchów innych ludzi i porównywania ze swoim wyglądem, zgodnie z egocentryczną postawą charakterystyczną dla tego okresu życia.

http://www.logos.pomorze.pl/kreator/drama06.JPG


Lucien Dintzer 12), w książce "O zabawach młodzieży", charakteryzuje te zachowania jako skłonne do przesady, wyrażone w grze słów, nadużywaniu słów ostro brzmiących, buncie przeciwko konwencjom. Symptomem narastających w tym wieku uczuć buntu, protestu, pogardy, a jednocześnie często dążenia do zagłuszenia wewnętrznego rozdarcia i smutku, jest skłonność młodocianych do wywoływania wrzawy, hałasu, a także słuchania głośnej muzyki. Wydaje się, że przyczyną skłonności do wrzawy w okresie dojrzewania, jest wrażliwość znacznie wyostrzona na ułomność, cechy charakterystyczne, zwłaszcza karykaturalne, brzydotę, ostre dźwięki głosu. Sprzyja temu dodatkowo potrzeba wyładowania nadmiaru energii, często nie wyładowanej na skutek niewłaściwego planu zajęć szkolnych i domowych.

http://www.logos.pomorze.pl/kreator/drama07.jpg


Pomiędzy 12-14 rokiem życia, zarówno chłopcy, jak i dziewczęta wykazują ogromną dbałość o swój wygląd zewnętrzny. Wynika to z jednej strony z rozwoju seksualnego i zainteresowania płcią odmienną, a także z wyjątkowego spotęgowania w tym okresie wszelkiej aktywności emocjonalnej, siły wyobraźni, wrażliwości estetycznej na urok i piękno człowieka. Debesse 13) akcentuje, że w tym okresie dokonuje się oceny świata na podstawie walorów estetycznych, przy czym szczególne znaczenie mają w tej ocenie trzy elementy: kolor, treść, użyteczność.

http://www.logos.pomorze.pl/kreator/drama14.jpg

Debesse zwraca również uwagę na jeszcze jedno zjawisko, charakterystyczne dla okresu dorastania, a mające związek z aktywnością estetyczną: jest to dążenie do życia w społeczności i działania wspólnie z innymi - mimo oporów, nastrojów i pozornej skrytości. Debesse określa to dążenie szukaniem przyjemności, które wynika ze świadomości istnienia obok innych ludzi, istnienia tuż obok, "ramię przy ramieniu". Pragnienie integracji jest w konflikcie wewnętrznym z pragnieniem wolności, z nieśmiałością, ale wspólny odbiór wrażeń estetycznych, wspólna praca artystyczna potęgują potrzebę integracji, ułatwiają nawiązywanie przyjaźni.

http://www.logos.pomorze.pl/kreator/drama18.jpg


Wrażliwość estetyczna tego okresu wiąże się z potrzebą ekspresji. Mimo kłopotów z oryginalnością, mimo rozwoju krytycyzmu, dążenie do wyrażenia siebie samego trwa nadal. Świadczą o tym, wspomniane wcześniej, różne formy literackie i dramatyczne często uprawiane w tym okresie. Intensywność uczuć może być wykorzystywana na zajęciach artystycznych, w czasie których młodociani rozwijają swe związki emocjonalne z różnymi składnikami otoczenia oraz wyrażają je bezpośrednio lub w formie symbolicznej. Najlepszym sposobem ujawnienia uczuć agresji, a czasem, miłości jest bowiem wyrażenie ich w sposób bardziej zamaskowany, teatralny.


http://www.logos.pomorze.pl/kreator/drama17.jpg


Życie uczuciowe dorastającego ucznia wymaga szczególnej opieki, polegającej na rozwijaniu i pogłębieniu uczuć już istniejących, hamowaniu negatywnych i pobudzaniu pozytywnych. 14)

Swobodna ekspresja w poszczególnych fazach rozwoju psychicznego dziecka ma różne znaczenie wychowawcze i wymaga stosowania różnych metod, w zależności od wieku.

http://www.logos.pomorze.pl/kreator/drama19.jpg


W oparciu o powyższe przesłanki powstało wiele metod wychowania estetycznego dzieci i młodzieży. Do najbardziej znanych należy metoda C.Freineta. 15) Metoda naturalnej, swobodnej ekspresji znajduje w szkołach Freineta szerokie zastosowanie w poezji, teatrze, zwłaszcza kukiełkowym, modelowaniu oraz innych przedmiotach. W jego szkołach stosowane są różne formy pracy grupowej, samodzielność poszukiwań z koniecznością dzielenia się doświadczeniami z innymi.

http://www.logos.pomorze.pl/kreator/drama23.jpg


Przedstawiciel kierunku pedagogiki znanej pod nazwą "education nouvelle" - R. Cousinet 16), podobnie jak Freinet, przywiązuje wielkie znaczenie dla bogactwa wrażeń dostarczanych dziecku przez środowisko szkolne, do warunków, w których dziecko mogłoby się swobodnie poruszać, odkrywać świat, doświadczać, obserwować i działać. Metoda Cousineta opiera się na działaniu sprzyjającym zamiłowaniom, upodobaniom i zainteresowaniom uczniów, przewiduje swobodę w wyborze tematyki pogłębiającej wiedzę, swobodę w stosowaniu przez uczniów własnych pomysłów. Tutaj również ma zastosowanie wypowiedź artystyczna, nie krępowana narzuconymi tematami i formami, jako element towarzyszący i pomocniczy przy nauce różnych przedmiotów.


http://www.logos.pomorze.pl/kreator/drama24.jpg


Na podstawie powyższych dowodów, można wyprowadzić wnioski dotyczące sensu ekspresji artystycznej :

1.Swobodna ekspresja jest ważnym źródłem powstawania zainteresowań poznawczych dziecka, a zatem stanowi podstawę procesów wychowania intelektualnego.
2.Potrzeba ekspresji i spontaniczna aktywność jako źródło poznania - to szukanie odpowiedzi na pytanie: w jaki sposób i za pomocą jakich środków mogą dzieci wyrażać swe myśli, przeżycia i uczucia.
3.Brak możliwości swobodnej wypowiedzi rodzi skrzywienia, kompleksy, depresje, zahamowania, nerwice, małą odporność na sytuacje konfliktowe, zmniejszanie zdolności do prawidłowego rozwoju i budowania pełnej osobowości.
4.Swobodne uzewnętrznianie siebie powoduje pozbywanie się zahamowań, zwolnienie napięć, odnajdywanie radości we własnej twórczości, sprzyja właściwemu rozwojowi osobowości.



Uwaga:

Powyższy artykuł jest fragmentem pracy badawczej  mgr Władysława Pitaka (pedagoga kultury, aktora i logopedy dypl.)  pt. "Twórcza funkcja ekspresji dramatycznej. Wpływ treningu dramatycznego na rozwój zdolności twórczych uczniów szkół podstawowych".

Osoby zainteresowane pełną wersją wraz z przypisami, bibliografią i aneksami proszone są o kontakt z autorem: logos@logos.pomorze.pl


.

Ostatnio edytowany przez Karolina (2019-05-02 11:42:37)

Offline

 

Stopka forum

RSS
Powered by PunBB
© Copyright 2002–2008 PunBB
Polityka cookies - Wersja Lo-Fi


Darmowe Forum | Ciekawe Fora | Darmowe Fora
www.wings3d.pun.pl www.rolnictwo2009.pun.pl www.strzelnica-rzeszow.pun.pl www.playmt2.pun.pl www.leicester.pun.pl